تاجری، عمری به تجرد گذرانده بود،او را از قدرت زر و دینار بهائم بسیار فراهم آمده بود،خدم و حشم بسیار در برابر او سجده ی نیاز فرود می آوردند،اما چیزی نهان در زندگی تجردی او سیر داشت و خود ز آن دست علل نامعلومی بود،که روان تاجر را بی آنکه بداند،سرمنشا آن کجاست،می آزرد.
روزی تقدیر ازلین این گونه رقم زد تا برای تجارتی بزرگ و پرسود به هندوستان رود،تجارت او در آنجا دچار مشکلات بسیار گردید و ز همین روی او را خوی و خلق تنگ گردید ز این پیشامد،در پی این رویداد بر غلامان خویش بسا نعره ها که نمی کشید، روزی ز داشتن سر سودای که هیچ نمی شناخت،تصمیم گرفت تا به دامان طبیعت رود،شاید این ملول بودن که حال بر او آویخته و رهایش نمی ساخت،از جانش بیرون رود،غلامان که غضب خدای خویش را به تن ضعیف خویش چشیده بودند،از بهترین طعام ها برای او مهیا ساختند، اما تاجر را هوایی دگر بود، در چمن زار قدم گذارد،در میان گلهای سرخ رنگ وحشی ای که طبیعت بر دامن خود رویانده بود، ناگه دیدگانش به دختری افتاد زیباروی، دختری به رنگ گل های وحشی، دختری که طره ی گیسوانش چون شعله ی آتش در وزش باد به این سو و آن سو شعله بر می کشید، تاجر خیره بدو می نگریست، دخترهندوی که تاجر را بدید، لبخندی بر لبان سرخ رنگ خویش آورد که به سبب زیبایی آن نقش بر لبان کوچکش، عقل از کف تاجر بربود.
تاجر در همان حال غریبی که تا بحال جانش آن را نیازموده بوده، به عجز و درماندگی در افتاد، دختر هندوی که زین حال و پریشانی را در تاجر بدید،نزدیک او آمده سبد گلها را در کنارش گذارد،دست نوازشی بر سر آن تاجر مجنون کشید،دست گرم و کوچک خویش را در زیر بغل تاجر گذارد و او را از زمین بلند ساخت،آرام در بر آن مجنون حال، قدم گذارد تا به نزدیکی غلامان رسیدند،غلامان که ز این واقعه هوش از سرشان رخت بر بسته بود،دست از پا نمی شناختند،دختر هندوی با همان لبخند تاجر را بر روی کرسی ای که محض تاجر فراهم گشته بود بنشاند،خود نیز کنار او بنشت و به دوردست ها خیره گشت،به زمینی که بر و روی آن را، گل ها و گیاهان پوشانده بودند و بلبلان و قناری های هندوستان ز وصف آن زیبایی بی مانند، به سان دیوانگان که خموشی را نمی دانند،صبح تا شام می خواندند.
دختر هندوی چون ساقی ای زبر دست، از جای جست و خود جام شرابی طهور برای تاجر باز آورد، تاجر ز داشتن آن دست های لرزان شرم داشت دستش را جلو برد،لیکن جامی بود که معشوق برایش آورده بود با همان حال نامعلوم الحال،دست یازید و جام را از دست او ستاند،جام را یکباره بالا برد و نوشید.
دخترهندوی بر یقین بود که گر حال از او جدای گردد،او را به حال خود وا نخواهد گذاشت،پس جام تاجر را یکان یکان افزون ساخت و تاجر در پی یکدگر آنان را می نوشید،دختر هندوی آنقدر باده ی تاجر را از شراب پر ساخت که تاجر ز هوش برفت و چون کودکان خردسال بر تخت خویش به خواب فرو رفت و بخفت،دختر هندوی سبد گل های خویش را به آغوش گرفت و قدم در راه گذارد، از غلامان یکی که بیم آن داشت،که تاجر ز هوش آمدن، چون دیوانگان آن ها را به زیر شلاق کشد،به دنبال دختر هندوی روانه شد،آن دختر هندوی از میان جنگل ها چون پری ای که از آسمان بر زمین منت گذارده باشد،آرام و متین بر روی زمین قدم می گذارد، تا اینکه به روستایی رسیدند که آن دختر در آن سالیان عمر خود را گذرانده بود.
مسکن مردم آن روستا را خانه هایی بود متحدالشکل،که از ذرع و شکل یکدگر را مانند بودند،تن افسون گر دختر هندوی در یکی از آن ها ناپدید گشت،غلام که در راه ـه آمدن،جامه ی خویش را تکه تکه می نمود و بر درختان می آویخت،آخرین تکه از جامه اش را بدرید و بر گوشه ی آن خانه بیاویخت و گره ای محکم بر آن بزد،مسیر آمده را بازگشت، تا اینکه در جوار خدای خویش ظاهر گشت،در همان حال ارباب خویش بدید که ز هوش باز آمده و به ضرب تازیانه، آن غلامان را بزد.
غلام که ز نزدیک رفتن سخت می هراسید،فریاد بر آورد که:
_:هوش باش که من نیک می دانم آن دختر فرشته روی را کجا منزل است!
تاجر که این سخن بشنید،شلاق خویش بر زمین بیانداخت و در پی آن غلام روانه شد،غلامان با همان دردی که تنشان از ضربات شلاق بر می کشید،اسباب را از از زمین بر گرفتند و در پی آن تاجر، که میر غضبان را در شکلی دگر مانند بود، روان شدند،تاجر در پیش حرکت می کرد و غلام در پس او، تاجر نگاه عجز آمیز خویش را به تن و ساقه ی درختان می افکند و راه را از بیراه این گونه می شناخت، تا اینکه به آن روستا رسیدند، تاجر جلو رفت و به سر در آن خانه که جامه ی غلامش بر آن، در باد می رقصید، خیره گشت، خدم و حشم تاجر چون با سر و صدای وارد گشتند، اهالی را این پرسش آمد که ماجرا چیست، لهذا جلو آمده در دور تاجر حلقه زدند و همهمه ای به پا شد، صدای اهالی چون فراز رفت، دختر هندوی در پس پنجره ظاهر بگشت و بیرون را نگریست، تاجر را بر سر در منزلگاه خویش بدید که چون کودکان سر برآورده و بدو می نگرد، در کنار پنجره بنشست و با شانه ای که در دستان ظریف اش بود، تار موهای خرمایی رنگ خویش را بیش از پیش بیاراست،زین عشوه گری، تاجر بی قرارتر از سابق بشد، ز جنونی که بر جانش غالب گشته بود، فریاد برآورد که:
_:هوش باش که من ز شرق تا غرب عالم را در زیر پای خویش درآوردم و زنی چون تو به خویش ندیده ام، مرا حاجت به آن درگاه بی نیازت این است، که حلقه ی غلامی در گوشم کنی و اربابی بر جان و پیکری که در برابرت جز تکه گوشتی بی مقدار نیست،کنی! که شان تو را چنین جایگاه و منزلی نیست! بر سر این غلام برزنگی منت گذار،تا دنیا را در زیر پایت گذارم و جان خویش را از برای تو، ز پیکر بی مقدارم بیرون کشم و نثار آن روح بلندت کنم.
تاجر در آن دیار مدتی بماند و پس از اتمام کار به دیار خود بازگشت،مجلسی سخت بیاراست و بزرگان شهر را همگی فراخواند آن چنان شوکت و بزمی فراهم ساخت که تا ماه ها نقل مجالس آن دیار و سرزمین های هم جوار بود.
اما مادر آن تاجر را حزنی در دل بود و ز آن رحم مادری، طاقت آن مداشت تا فرزند خویش را اندرز مدهد،لیکن در همان بزم و عروسی،بر در گوش فرزند خویش، که آن چنان غره بود ز یافتن چنین زنی،این گونه بخواند که
_:دندان طمع ز این زن برگیر، که این زن را در سینه آتشی است که گر آن را افروزد، ز بلندی شعله ی خانمان سوزش، خاندانت را بر باد دهد، آن چنان که کشاورزان خرمن خویش بر باد می دهند!
فرزند را ز بلندای خیره سری، این سخن خوش نیامد، برافروخت و با آن روی خشمگین مادر خویش را ز آن بزم و عیش و نوش بی مانند برون انداخت، شبانه در حجله ی خویش با معشوق در عشق بازی بود،که از دهان معشوق آهی بلند به آسمان برخواست، تاجر را برادری بود خردسال، که با او زندگی می نمود، از قضا در آن شب، برادر خردسال بیدار بود و این آه بشنید، فردای آن روز ز ساده لودحی و نادانی از برادر بپرسید که:
_: همسرت را دیشب چه حال بود که آن چنان آه برکشید؟
برادر که شرم داشت ز گفتن حقیقت، این گونه رای زد که:
_:همسرم را در دل، دردی است که شبا هنگام بر او عارض می شود و آن مرض، پلید مرضی است که موجب می شود، او این گونه آه برکشد!
آفتابی بر آمد در پس آن روز و شبی رخت خویش بیافکند بر آسمان آن شهر، که خبر آمد، ای تاجر مجنون، مادرت روح خویش را به دیار دگر رهسپار کرد، تاجر که هنوز در آن مستی غرقه بود، خود بر خاک مادر حاضر مگشت و غلامان، مادرش را غریبانه در خاک سپردند.
روزی دگر دمید و تاجر برای فراهم آوردن هرچه بیشتر اسباب آن فرشته روی، راه تجارت را دوباره در پیش گرفت، روزها گذشت و تاجر در آن دیار نبود، مردان و بزرگان آن شهر را همه شهوتی فرا گرفته بود، آنچنان که ز عشوه گری و زیبایی ـه روی این دختر هندوی، حسادت زنان شهر هم ...
بعد از روزها تاجر به منزل بازگشت، در بر معشوق بنشست و ز سرزمین هایی که در آن ها قدم گذارده بود، خاطره ها بازگفت، ظهر هنگام در زیر آفتاب تاجر بنشسته بود که خردسال برادرش به کنارش آمد و بپرسید:
_:برادر! تو ز من این گونه گفتی که همسرت تنها شبا هنگام مرض بر او عارض می شود،اما همسرت را چگونه بود که در فراغت، شبا هنگام بر جای خویش، لیکن او روز هنگام نیز آه بر می کشید؟ گر او را این مرض آزار می دهد، چرا او را به طبیبی نشان نمی دهی، تا درمانش کنند؟